Янгиликлар Ибодуллаев энциклопедияси СИМПТОМАТИК ФОКАЛ ЭПИЛЕПСИЯ

СИМПТОМАТИК ФОКАЛ ЭПИЛЕПСИЯ


Симптоматик фокал эпилепсиялар – эпилептоген ўчоқ бош миянинг аниқ бир соҳасида жойлашганлиги сабабли рўй берадиган сабаби маълум эпилепсиялар. ЭЭГ да деярли ҳар доим фокал эпилептик фаоллик аниқланади.

Симптоматик фокал эпилепсияларга хос белгилар

  • Стереотип, яъни бир хил типдаги хуружлар кузатилиши.
  • Тўсатдан рўй бериши (кўпинча, аурасиз).
  • Қисқа вақт, яъни 30-60 сония давом этиши.
  • Кўп такрорланиши.
  • Автоматизмларнинг кўп кузатилиши.
  • Вақт танламаслиги (уйқуда ҳам, кундуз куни ҳам кузатилаверади).
  • Иккиламчи-тарқалган хуружларга ўтиб кетиши.

    Симптоматик фокал эпилепсияларда автоматизмлар кўп учрайди (ҳар хил мимик ҳаракатлар, велосипед ҳайдагандек ҳаракатлар, юриб кетиш, чапак чалиб юбориш, ер депсиниш, ўз ўқи атрофида айланиш ёки хонада айланиб юриш, гапириб юбориш ва ҳ.к.). Автоматизмлар пайтида, хотира йўқолганлиги боис, бемор нималар қилганини эслай олмайди.

Энди симптоматик фокал эпилепсиянинг турлари билан танишиб чиқамиз.

 

ПЕШОНА ЭПИЛЕПСИЯСИ

 

Эпилептоген ўчоқ пешона пўстлоғининг латерал ва медиал юзаларида жойлашса, пешона эпилепсияси ривожланади. Пешона эпилепсияси клиникаси эпилептоген ўчоқнинг қайси соҳада жойлашганлигига боғлиқ. Эпилептоген ўчоқ олдинги марказий пушта, юқори, ўрта ва пастки пешона пушталари, пешона бўлагининг медиал юзаси ёки префронтал соҳада жойлашиши мумкин. Пешона эпилепсияси оддий, мураккаб ва иккиламчи-тарқалган хуружлар билан намоён бўлади.

Пешона эпилепсияси мотор типдаги хуружларга жуда бой. Жексон типидаги мотор хуружлар оддий фокал хуружлар кўринишида юзага келади. Бироқ эпилептоген ўчоқ префронтал соҳада жойлашса, пешона эпилепсияси фақат руҳий бузилишлар билан намоён бўлиши мумкин. Бу эпилепсияда фокал хуружларнинг аксарияти иккиламчи-тарқалган хуружларга тез ўтиб кетади.

Пешона эпилепсиясининг клиник турлари

Олдинги марказий пушта. Эпилептоген ўчоқ олдинги марказий пуштада жойлашса – қарама-қарши томонда, асосан, клоник хусусиятга эга мотор хуружлар вужудга келади. Улар Жексон мотор хуружлари деб юритилади ва асосан, юз ва қўл панжаларидан бошланади. Чунки бу соҳалар пўстлоқда оёқ проекцион соҳасига қараганда катта жойни эгаллаган. Ушбу фокал хуружлар бош ва тананинг фақат бир томонида кузатилади. Масалан, хуруж­лар аввал бир томондаги мимик мускуллардан бошланиб, қўлга ўтади, кейин эса оёққа тарқайди. Хуружларнинг бундай тарқалишини "Жексон юриши" деб аташади. Олдинги марказий пушта қўзғалиши билан намоён бўлувчи фокал хуружлардан сўнг, кўпинча, ўтиб кетувчи фалажликлар (монопарез, гемипарез) ривожланади. Ушбу фалажликларга Тодд фалажлиги дейилади. Бу фалажлик, одатда, бир неча соатгача сақланади.

Пешона пушталари. Эпилептоген ўчоқ ўрта пешона пуштасининг орқа қисмида жойлашса кўз ва бошнинг қарама-қарши томонга қайрилиши (буралиши) билан кечувчи тоник хуружлар рўй беради. Бундай хуружлар адверсив хуружлар деб аталади. Эпилептоген ўчоқ пастки пешона пуштасининг орқа қисмида (Брок соҳасида) жойлашса, вокализация ёки нутқнинг бирдан тўхтаб қолиши (мотор афазия) кузатилади. Бироз вақт ўтгач, бемор яна сўзлай бошлайди. Бу ҳолатни, кўпинча, ТИА билан қиёслашга тўғри келади. Эпилептоген ўчоқ аперкуляр саҳа, яъни пастки пешона пуштасининг чакка бўлаги билан чегарадош соҳада жойлашса оғизни чапиллатиш, лабларни чўччайтириш, чайнаш, сўриш ва ютиш каби ҳаракатларни эслатувчи фокал хуружлар кузатилади. Бу пайтда гиперсаливация, йўтал ва баъзида нутқ бузилишлари пайдо бўлади. Бундай хуружлар оперкуляр хуружлар деб номланади.

 

10.7-расм. Фокал фронтал эпилепсияда ЭЭГ.

 

Эпилептоген ўчоқ префронтал саҳада жойлашса пешона эпилепсияси, асосан, руҳий бузилишлар билан намоён бўлади. Бу ҳолат нейропсихологияда пешона психикаси деб аталади. Префронтал соҳа премотор соҳадан олдинда жойлашган бўлиб, унга пешона бўлагининг олдинги, пастки (орбитофронтал соҳа) ва медиал юзалари (қўшимча мотор соҳа) киради. Префронтал соҳа қўзғалганда кузатиладиган эпилептик хуружлар префронтал эпилепсия деб аталади. Префронтал эпилепсиянинг асосий клиник белгилари психомотор қўзғалишлар, вегетатив-висцерал пароксизмлар, жестикуляциялар билан кечувчи мураккаб автоматизмлар, тутқаноқ хуружисиз тўсатдан йиқилиб тушишлар (постурал тонуснинг бирдан йўқолиши сабабли), тўхтаб қотиб қолишлар (абсанслар), адверсив ва вокал хуружлардир. Бундай хуружлар руҳий касалликларда кузатиладиган ўткир психозларни эслатади. Баъзида адашиб беморни руҳий касалликлар шифохонасига ётқизиб қўйишади. Мураккаб фокал хуружлар билан бошланувчи префронтал эпилепсия иккиламчи-тарқалган хуружларга тез ўтиб кетади. Префронтал эпилепсия ушбу соҳани қўзғовчи ўсма ва артериовеноз мальформацияларда кўп учрайди.

Белбоғ пушта. Эпилептоген ўчоқ corpus callosum устида жойлашган белбоғ пуштада (girus cinguli) шаклланса, эмоционал-аффектив ва вегетатив-висцерал типдаги мураккаб фокал хуружлар рўй беради. Хуруж пайтида беморнинг кайфияти тушиб кетади, тўсатдан қўрқув босади, кўзларини катта-катта очиб, киприкларини пирпирата бошлайди, қорачиқлари кенгаяди, юзи қизариб кетади, танаси музлаб совуқ қотади ёки қизиб кетади, юрак уриши ва нафас олиши тезлашади, абдоминал оғриқлар ва сийишга қистовлар пайдо бўлади. Хуруж пайтида бемор яқинлари олдига қўрқиб чопиб бориши ёки бурчакка писиниб олиши, йиғлаб ёки бақириб юбориши, боши айланиб ўтириб қолиши мумкин. Бундай хуружлар цингуляр хуружлар деб аталади. Цингуляр хуружлар кам учрайди. Улар, асосан, corpus callosum ёки girus cinguli соҳасида жойлашган ўсма ва артериовеноз мальформацияларда кўп кузатилади. Цингуляр хуружларни, баъзан истерик хуружлар билан адаштиришади.

 

ЧАККА ЭПИЛЕПСИЯСИ

 

Эпилептоген ўчоқ чакка бўлагининг латерал ва медиал юзаларида жойлашса, чакка эпилепсияси ривожланади. Чакка эпилепсияси оддий ва мураккаб фокал хуружлар ҳамда иккиламчи-тарқалган хуружлар билан намоён бўлади. Бу эпилепсиянинг деярли ярмидан ошиғи, иккиламчи-тарқалган хуружлардир.

Чакка бўлагининг латерал юзаси ҳам, медиал юзаси ҳам мураккаб морфофункционал тузилишга эга. Чакка бўлаги нафақат эшитув, ҳидлов ва таъм билиш функцияларини таъминлаб беради, балки мураккаб психоэмоционал ва психовегетатив функцияларни таъминлашда ҳам бевосита иштирок этади. Шу боис чакка эпилепсиясида "моносимптомлар" жуда кам учрайди. Чакка эпилепсияси турли кўринишда намоён бўладиган клиник симптомларга бой эпилепсиядир. Бу эпилепсияда психоэмоционал ва вегетатив-висцерал пароксизмларга жуда кўп кузатилади. Айниқса, хуружларнинг хотира бузилишлари билан намоён бўлишини алоҳида таъкидлаб ўтиш лозим. Чунки гиппокамп ва унга ёндош бўлган тузилмалар хотира ва онг функцияларини таъминлаб беришда жуда муҳим аҳамиятга эга. Шунинг учун ҳам чакка эпилепсияси хуружларида амнезия ва ҳуш бузилишлари кўп пайдо бўлади.

 

10.8-расм. Инсультдан кейин ривожланган фронтотемпорал эпилепсия.

 

Чакка эпилепсиясида галлюцинациялар, яъни эшитув, ҳид ва таъм билиш галлюцинациялари жуда кўп учрайди. Агар эшитув галлюцинациялари, кўпинча, латерал типдаги чакка эпилепсиясида рўй берса, ҳид ва таъм билиш галлюцинациялари мезотемпорал эпилепсияда кўп кузатилади. Чунки, гиппокампда ҳид ва таъм билиш марказлари жойлашган. Чакка бўлагидан Грациоле тутами ўтганлиги боис, бу соҳа эпилепсиясида кўрув галлюцинациялари кўп учрайди. Бу хуружларни, кўпинча, энса эпилепсияси билан адаштиришади.

Пешона эпилепсиясидан фарқли ўлароқ, чакка эпилепсияси аураларга бой. Чакка эпилепсиясида аввал турли хил ауралар, кейин яққол ифодаланган вегетатив пароксизмлар, ундан сўнг эса узоқ давом этувчи онгнинг хиралашуви, яъни карахтлик кузатилади. Булар чакка эпилепсияси учун жуда хос бўлган мураккаб фокал хуружлардир. Оддий фокал хуружлар эса кам учрайди. Баъзида эса чакка эпилепсияси хуружлари (айниқса, латерал типдаги) фақат сенсор, мотор, психик ёки вегетатив пароксизмлар билан намоён бўлади. Сенсор хуружлар – сенсор афазия, логоррея, макропсия, микропсия, мотор хуружлар – турли хил автоматизмлар, психик хуружлар –  "аввал кўр­ган" ёки "ҳеч качан кўрмаган" феномени ва ниҳоят вегетатив пароксизмлар – тахикардия ва абдоминалгиялар билан намоён бўлади. Чакка эпилепсиясида фақат бош айланиш билан кечадиган фокал хуружлар ҳам кўп учрайди. Умуман олганда, локал типдаги бошқа симптоматик эпилепсияларга қараганда, чакка эпилепсиясида бош айланиш хуружлари кўп кузатилади.

Юқорида кўрсатиб ўтилган симптомларнинг қай тарзда намоён бўлиши, албатта, эпилептоген ўчоқнинг қайси соҳада жойлашганлигига кўп жиҳатдан боғлиқ. Эпилептоген ўчоқнинг жойлашувига қараб 2 типдаги чакка эпилепсияси фарқланади.

  1. Мезотемпорал эпилепсия (медиобазал типдаги чакка эпилепсияси)
  2. Латерал (неокортикал) типдаги чакка эпилепсияси

 

Мезотемпорал эпилепсия. Эпилептоген ўчоқ чакка бўлагининг медиал юзаси, яъни гиппокамп, амигдалиум, парагиппокампал пушталарида жойлашса мезотемпорал эпилепсия ривожланади. Лимбик система таркибига кирувчи ушбу тузилмалар вегетатив функцияларни таъминлаб беришда марказий аҳамиятга эга. Шу боис, мезотемпорал эпилепсия ранг-баранг вегетатив пароксизмлар билан намоён бўлади. Мезотемпорал эпилепсия жуда кўп ҳолларда қуйидаги вегетатив ауралар билан бошланади: эпигастрал соҳада тўсатдан пайдо бўлган ғалати бир ёқимсиз сезги бир неча сония ичида юқорига кўтарилиб беморнинг бўғзига келиб "тиқилади", кўнгли айниб кекира бошлайди ёки қайт қилиб юборади, юзи қизиб кетади ва гиперемия пайдо бўлади. Мезотемпорал эпилепсияда эпигастрал соҳада хуружсимон ёқимсиз сезгилар шу қадар кўп кузатиладики, буни ҳатто эпигастрал аура деб ҳам аташади.

Қорачиқларнинг тўсатдан кенгайиб қўрқув ва хавотир пайдо бўлиши ҳамда ваҳима босиши – ушбу эпилепсия учун жуда хос белгилар. Бу пайтда тахикардия вужудга келади, нафас олиш тезлашади, ҳидлов ва таъм би­лиш галлюцинациялари рўй беради. Хуруж пайтида беморнинг ҳуши тўла йўқолмайди, балки у сомнолент ҳолатга тушади. Ушбу ҳолат бир неча сониядан бир неча соатгача давом этади. Баъзида соноленция 2-3 кунлаб сақланади. Тўсатдан бошланган мураккаб фокал хуружлар қанча вақт давом этишидан қатъи назар, улар аста-секин камая боради. Баъзида синкопал хуружлар, яъни қисқа давом этувчи ҳушдан кетишлар рўй беради. Бу пайтда бемор йиқилиб тушади, бироқ эпилепсияга хос мотор хуружлар кузатилмайди.

Чакка эпилепсияси билан боғлиқ автоматизмлар баъзида соатлаб давом этади ва бу вақтда қилинган ҳаракатлар беморнинг эсида қолмайди. Чунки бу автоматизмлар енгил сомноленция ҳолатида рўй беради. Масалан, бемор уйдан чиқиб кетиб, шаҳарни 2-3 соат мобайнида айланиб юради ва уйга келиб ухлаб қолади. Уйғонганидан кейин қаерга бориб келгани ҳақида сўралса: "Ҳеч қаёққа! Уйда ухлаб ётувдим-ку" дейди ёки бўлган воқеалар тушида рўй бергандек туюлади.

Мезотемпорал эпилепсия хуружи пайтида деярли барча турдаги вегетатив бузилишларни кузатиш мумкин. Улар юрак қон-томир, эндокрин, нафас олиш, ошқозон-ичак ва сийдик ажратиш системалари дисфункцияси билан намоён бўлади. Вегетатив-висцерал бузилишларнинг қай тарзда вужудга келиши беморнинг қайси вегетатив тип, яъни симпатик ёки парасимпатик типга алоқадорлигига кўп жиҳатдан боғлиқ.

Медиобазал тузилмалар нафақат вегетатив, балки психик функцияларнинг шаклланишида ҳам муҳим аҳамиятга эга. Шунинг учун ҳам, мезотемпорал эпилепсияда руҳий пароксизмлар кўп кузатилади. Қўрқув ва хавотир хуружларидан ташқари, dйjа vu (аввал кўрган) ёки jamais vu (ҳеч қачон кўрмаган) феномени пайдо бўлади.

Узоқроқ чўзилган хуружлар пайтида турли хил автоматизмлар рўй бериб туради. Орал автоматизмлар, асосан, юзини бужмайтириш, тили ва лаблари билан турли ҳаракатлар қилиб юбориш билан кечади. Баъзида бемор "қўрққан" кўзларини катта очиб бир нуқтага тикилиб қараб қолади. Бу ҳолат худди абсансни эслатади. Бироқ бу абсанс эмас, балки псевдоабсансдир. Псевдоабсанслар абсансларга қараганда узоқроқ давом этади. Абсанслар бир неча сония давом этса, псевдоабсанслар бир неча дақиқага чўзилади. Абсансларда тўла амнезия, псевдоабсансларда эса қисман амнезия кузатилади. Абсанслар, кўпинча, эрталаб пайдо бўлса, псевдоабсанслар ҳар қандай вақтда ҳам кузатилаверади. Абсансларда аура бўлмайди, псевдоабсанслар, кўпинча ауралар билан бошланади. Абсанслар, асосан, болалар ва ўсмирларда кузатилади, псевдоабсанслар эса турли ёшда ҳам учрайверади. ЭЭГ ҳам уларни фарқлашга ёрдам беради. Абсанслар учун частотаси 3 Гц бўлган симметрик типдаги пик-тўлқинли эпилептик фаоллик хос. Псевдоабсансда аниқ ифодаланган эпилептик фаоллик бўлмайди.

Мезотемпорал эпилепсия аниқланган беморларнинг кўпчилиги эрта болалик даврида атипик фебрил хуружлар ва турли хил перинатал касалликлар билан оғриган бўлади. МРТ текширувларида чакка бўлагининг медиал қисми, айниқса, гиппакампда склеротикўчацлар аниқланади. Мезотемпорал эпилепсияда фокал хуружларнинг иккиламчи-тарқалган хуружларга ўтиб кетиши кўп кузатилади. Бундай пайтларда тоник-клоник хуружлар билан бошланувчи катта эпилептик хуружлар ривожланган бўлади. Умуман олганда, эпилепоген ўчоқларнинг чакка пўстлоғида жойлашуви деярли ҳар доим катта эпилептик хуружлар ривожланиши хавфини уйғотади.

Латерал (неокортикал) типдаги чакка эпилепсияси. Эпилептоген ўчоқ чакка бўлагининг латерал юзасида жойлашса, латерал типдаги чакка эпилепсияси ривожланади. Чакка эпилепсиясининг ушбу тури мезотемпорал эпилепсияга қараганда кам учрайди. Эпилептик хуружлар эшитув галлюцинациялари, бош айланиш хуружлари, сенсор нутқ бузилишлари (доминат ярим шар), логоррея, мусиқали товуш галлюцинациялари (субдоминант ярим шар) ва баъзида кўрув галлюцинациялари билан бошланади. Ушбу галлюцинациялар аура ҳисобланади. Кейин биратўла ҳушнинг хиралашуви пайдо бўлади, бироқ аура типида бошланган галлюцинациялар яна давом этаверади. Шунингдек, қарама-қарши томонда бошнинг бир томонга қайрилиши, мимик ва қўл панжаси автоматизмлари ҳам вужудга келади. Чунки, бош ва қўлнинг проекцион соҳалари чакка бўлагига яқин жойлашган. Латерал типдаги чакка эпилепсиясида ҳам фокал хуружларнинг иккиламчи-тарқалган хуружларга ўтиши кўп учрайди. Бунда тоник-клоник хуружлар вужудга келади. ЭЭГ да турли частотали пик-тўлқинли ва секин-тўлқинли эпилептик фаоллик аниқланади.

 

ПАРИЕТАЛ ЭПИЛЕПСИЯ

 

Париетал эпилепсиянинг асосий симптоми – Жексон типидаги соматосенсор хуружлар. Эпилептоген ўчоқнинг қайси соҳада жойлашганига боғлиқ ҳолда, оддий ва мураккаб фокал хуружлар билан кечади. Уларнинг пайдо бўлиши орқа марказий пуштанинг қўзғалиши билан боғлиқ. Хуружлар тананинг бир томонида юз ва қўлларда парестезиялар билан бошланиб, оёққа тарқалади. Бемор ҳушини йўқотмайди. Хуружлар бир неча сония ёки 1-2 дақиқа давом этади. Парието-темпорал чегара соҳасида жойлашган эпилептоген ўчоқларда бош айланиш хуружлари ва нутқ бузилишлари кузатилса, парието-оксипитал чегара соҳаси ўчоқларида – тана схемаси ёки атроф-муҳитни англашнинг бузилиш билан кечувчи хуружлар рўй беради. Париетал эпилепсия фокал типдаги бошқа эпилепсияларга қараганда кам учрайди.

 

ЭНСА ЭПИЛЕПСИЯСИ

 

Энса эпилепсияси, асосан, кўрув галлюцинациялари билан намоён бўлувчи оддий ва мураккаб фокал хуружлардан иборат. Шунингдек, хуружлар фотопсия, макропсия, микропсия, пароксизмал амавроз ва скотомалар билан намоён бўлади. Клоник типдаги мотор хуружлар кам кузатилади. Булар, асосан, киприкларни пирпиратиш, кўз ва бошдаги клоник ҳаракатлардан иборат. Баъзида хуружлар оксипитал мигренга ўхшаб кечади. Энса эпилепсияси жуда кам учрайди.

 

КОЖЕВНИКОВ ЭПИЛЕПСИЯСИ

 

Кожевников эпилепсияси (epilepsia partialis continua) сурункали зўрайиб борувчи эпилепсия бўлиб, унинг асосий симптоми – доимий тарзда кузатилувчи фокал (парциал) миоклоник хуружлар. Шу боис, унинг номи "Сурункали зўрайиб борувчи Кожевников парциал эпилепсияси" деб юритилади. Ушбу касаллик 1894 йили А.Я. Кожевников томонидан ёзилган бўлиб, турли ёшда учрайди.

 

А.Я.Кожевников

(1836–1902)

 

Этиологияси ва патогенези. Кана энцефалитининг сурункали зўрайиб борувчи турида су­рункали миоклоник эпилепсия кўп учрайди. Шу боис, Кожевников эпилепсиясини кана энцефалити билан боғлашган. Аммо бу касаллик сурункали кечувчи бошқа вирусли энцефалитлар, цистицеркоз, нейрозахм, бош мия жароҳатлари, цереброваскуляр касалликлар, ўсма ва баъзи метаболик бузилишларда (айниқса, нокетоген гипергликемия) ҳам ривожланиши мумкин. Демак, Кожевников эпилепсияси алоҳида касаллик эмас, балки турли касалликлар оқибатида ривожланувчи клиник синдромдир. Шундай бўлса-да, барча этиологик омиллар ичида энцефалитик реакцияларни юзага келтирувчи омилларга асосий урғу берилади.

Касаллик патогенези тўла ўрганилмаган. Патологик жараён нафақат эпилептоген ўчоқлар макони бўлган пўстлоқ, балки экстрапирамидал ядроларда ҳам жойлашади. Патологик жараённинг пўстлоқда жойлашуви эпилептик хуружларнинг парциал (фокал) равишда пайдо бўлишини белгилаб берса, миоклониялар мавжудлиги экстрапирамидал тузилмалар зарарланиши билан изоҳланади. Фокал миоклоник хуружларнинг тўхтаб-тўхтаб доимий тарзда намоён бўлиши эса яллиғланиш, дегенератив ва дисметаболик жараёнларнинг сурункали равишда давом этиши билан тушунтирилади. Бироқ Кожевников эпилепсияси ўтказилган нейроинфекциялардан бир неча йил ўтиб ҳам ривожланиши мумкин. Доимий фокал миоклоник хуружлар билан бир қаторда гоҳида тарқалган тоник-клоник хуружлар кузатилиб туриши, эпилептизация жараёнининг бошқа тузилмалар, айниқса, чакка тузилмаларига тарқалиши билан тушунтирилади.

Клиникаси. Доимий равишда кузатилувчи фокал миоклоник хуружлар ушбу касалликнинг асосий клиник белгисидир. Фокал миоклониялар, асосан, юзда ва қўлнинг дистал қисмларида, кам ҳолларда оёқларда кузатилади. Хуружлар пайтида бемор ҳушини йўқотмайди. Фокал миоклоник хуружлар турли даража ва тезликда намоён бўлиши мумкин: улар бир марта кузатилиб тўхташи ёки бир бошланса такрор-такрор рўй беравериши мумкин. Миоклониялар кечаси ухлаб ётганда ҳам кузатилаверади. Бу эса уни гиперкинезлардан фарқловчи асосий белгидир.

 

Эслатма. Кожевников эпилепсияси ҳар доим неврологик ва нейропсихологик бузилишлар билан кечади, бош мияда морфологик ўзгаришлар ва электроэнцефалограммада локал биоэлектрик фаоллик аниқланади, фокал миоклоник хуружлар сурункали тарзда давом этади.

 

Гемианопсия ҳам кузатилиши мумкин. Фокал миоклоник хуружлар эса неврологик бузилишлар мавжуд бўлган томонда рўй беради. Агар касаллик кана энцефалити сабабли ривожланган бўлса, бўйин ва елка мускулларида атрофик фалажликлар вужудга келади. Беморда турли даражада ифодаланган нейропсихологик бузилишлар (афазия, анозогнозия, когнитив бузилишлар) аниқланади. Доимий фокал хуружлар фонида тарқалган тоник-клоник ҳуружлар ҳам кузатилиб туради. Ҳушнинг йўқолиши билан намоён бўлувчи ушбу хуружлар неврологик бузилишларни янада кучайтиради. Натижада беморнинг аҳволи оғирлаша боради.

МРТ текширувларида бош мияда турли морфологик ўзгаришлар аниқланади. Унда пўстлоқ ва пўстлоғости тузилмалари атрофияси, шу жумладан, цере­брал гемиатрофия аниқланади. Баъзида давом этаётган энцефалитик реакцияларни кузатиш ҳам мумкин.

Кожевников эпилепсиясида МРТ кўрсаткичлари (10.9-расм, а).

 

10.9 (а)-расм. Энцефалит ўтказган беморнинг магнитли-резонанс томограммаси.

 

Ушбу беморда ЭЭГ да ўткир ва секин тўлқинлардан иборат диффуз ва локал эпилептик фаоллик аниқланган (10.9-расм, б).

Кожевников эпилепсиясида фокал эпилептик хуружлар учун хос бўлган локал биоэлектрик бузилишлар ҳар доим аниқланалади. Биоэлектрик фаолликнинг қай даражада бузилиши касаллик этиологияси, кечиши ва катта хуружларнинг қай даражада намоён бўлишига кўп боғлиқ. Бу ерда ЭЭГ видеомониторинг текширувини ўтказиш ўта аҳамиятлидир.

Кожевников эпилепсиясини замонавий нейровизуализация ва нейроиммунология усуллари билан ўрганиш давом этмоқда. Ушбу касаллик метаболик бузилишлар натижасида ривожланса, КТ ва МРТ текширувлари бош миядаги структур ўзгаришларни кўрсатмаслиги ҳам мумкин. Бундай пайтларда ташхисни тўғри аниқлаш учун ПЭТ ёки БФЭКТ текширувлари ўтказилади.

 

10.9 (б)-расм. Бир неча йиллардан сўнг ушбу беморда Кожевников эпилепсияси ривожланган. ЭЭГ да диффуз ўзгаришлар фонида локал эпилептик фаоллик аниқланади.

 

Кечиши. Касаллик тўлқинсимон тарзда сурункали кечади.

Давоси ва прогноз. Антиконвулсантлар самараси жуда паст. Шу боис, Кожевников эпилепсияси фармакорезистент эпилепсиялар турига киради. Асосан нейрохирургик даволаш усуллари қўлланилади. Улар ҳар доим ҳам кўзланган натижани беравермайди. Касаллик зўрайиб борувчи хусусиятга эга.

Расмуссен синдроми (Расмуссен энцефалити). 1958 йили Т. Расмуссен томонидан ёзилган. Ушбу синдром сурункали тарзда кечувчи фокал миоклоник хуружлардан иборат бўлиб, 10 ёшгача бўлган даврда учрайди. Касаллик вирусли энцефалит ўтказган болаларда ривожланади. МРТ текширувларида вирусли энцефалитга хос белгилар, яъни кулранг ва оқ модда атрофияси аниқланади. Ушбу касалликда ҳам миоклониялар неврологик бузилишлар аниқланган томонда кузатилади. Шунингдек, гемианопсия, афазия ва психик бузилишлар ҳам вужудга келади. Аниқланган неврологик ва психик бузилишлар зўрайиб борувчи хусусиятга эга. ЭЭГ да ҳар доим локал эпилептик фаоллик аниқланади. Антиконвулсантлар кам ёрдам беради ёки бефойда. Аксарият мутахассислар Кожевников эпилепсияси билан Расмуссен синдромини битта касаллик деб ҳисоблашади. Расмуссен синдромини "зўрайиб борув­чи сурункали энцефалит" ёки Кожевников эпилепсиясининг болаларда учрайдиган бир тури, деб ҳам ҳисоблашади.

Профессор Зарифбой Ибодуллаев



Ctrl
Enter
Хато топдизнигзми?
Матнни танланг ва Ctrl+Enter тугмачаларини босинг
МУҲОКАМАЛАР
Изоҳларнинг минимал узунлиги 50 та белгидан иборат. шарҳлар бошқарилади
Ҳеч қандай изоҳ йўқ. Сиз биринчи бўлишингиз мумкин!
Кликните на изображение чтобы обновить код, если он неразборчив
Қизиқ мақолалар
"Ибодуллаев энциклопедияси" бўлими бўйича