PERIFERIK NERV SISTEMASI KASALLIKLARI TASNIFI

Periferik nerv sistemasi kasalliklari zararlanishini aniqlash, baholash va tashxis qo‘yishda KXT-10 dan foydalanish tavsiya etiladi.

Periferik nerv sistemasi kasalliklari tasnifi (KXT-10 bo‘yicha)

G50-G59. Nervlar, nerv ildizchalari va chigallar zararlanishi

G50. Uch shoxli nerv zararlanishi

G50.0. Uch shoxli nerv nevralgiyasi

G50.1. Yuzning atipik og‘rig‘i

G50.8. Uch shoxli nervning boshqa zararlanishlari

G51. Yuz nervi zararlanishi

G51.0. Bell falaji

G51.1. Tizza tuguni yallig‘lanishi

G51.2. Rossolimo-Melkerson sindromi

G51.3. Gemifastsial klonik spazm

G51.4. Yuz miokimiyasi

G51.8. Yuz nervining boshqa zararlanishlari

G52. Boshqa kranial nervlar zararlanishi

G52.0. Hidlov nervi zararlanishi

G52.1. Til-halqum nervi zararlanishi

G52.2. Sayyor nerv zararlanishi

G52.3. Tilosti nervi zararlanishi

G52.7. Bir qancha kranial nervlar zararlanishi

G52.8. Boshqa kranial nervlar zararlanishi

G54. Nerv ildizchalari va chigallari zararlanishi

G54.0. Elka chigali zararlanishi

G54.1. Bel-dumg‘aza chigali zararlanishi

G54.5. Nevralgik amiotrofiya

G54.6. Oyoq yoki qo‘lda og‘riqli fantom sindrom

G54.7. Oyoq yoki qo‘lda og‘riqsiz fantom sindrom

G54.8. Nerv ildizchalari va chigallarning boshqa zararlanishlari

G56. Qo‘l nervlari mononevropatiyalari

G56.0. Kaft kanali sindromi

G56.1. O‘rta nerv zararlanishi

G56.2. Tirsak nervi zararlanishi

G56.3. Bilak nervi zararlanishi

G56.4. Kauzalgiya

G56.8. Qo‘l nervlarining boshqa mononevropatiyalari

G57. Oyoq nervlari mononevropatiyalari

G57.0. Quymich (o‘tirg‘ich) nervi zararlanishi

G57.1. Parestetik meralgiya

G57.2. Son nervi zararlanishi

G57.8. Boshqa oyoq nervlarining mononevralgiyasi

G58. Boshqa mononevropatiyalar

G58.0. Qovurg‘alararo nevropatiya

G58.7. Bir qancha mononevrit

G58.8. Mononevropatiyalarning aniqlangan boshqa turlari

G58.9. Noaniq mononevropatiyalar

G59. Boshqa ruknlarda tasniflangan kasalliklarda mononevropatiyalar

G59.0. Diabetik mononevropatiya

G59.8. Boshqa ruknlarda tasniflangan kasalliklarda mononevropatiyalar

G60-G64. Polinevropatiyalar va periferik nerv sistemasining boshqa zararlanishlari

G60. Nasliy va idiopatik nevropatiya

G60.0. Nasliy motor va sensor nevropatiya

G60.1. Refsum kasalligi

G60.2. Nasliy ataksiya bilan qo‘shilib kelgan nevropatiya

G60.3. Zo‘rayib boruvchi idiopatik nevropatiya

G60.8. Boshqa nasliy va idiopatik nevropatiyalar

G61. Yallig‘lanish sababli rivojlangan polinevropatiyalar

G61.0. Giyen-Barre sindromi

G61.8. Yallig‘lanish sababli rivojlangan boshqa polinevropatiyalar

G62. Boshqa polinevropatiyalar

G62.0. Dorilar sababli rivojlangan polinevropatiya

G62.1. Spirtli ichimlik sababli rivojlangan polinevropatiya

G62.2. Boshqa toksik moddalar sababli rivojlangan polinevropatiya

G62.8. Aniqlangan boshqa polinevropatiyalar

G63. Boshqa ruknlarda tasniflangan kasalliklarda polinevropatiyalar

G63.0. Infektsion va parazitar kasalliklarda polinevropatiyalar

G63.1. O‘smalarda polinevropatiya

G63.2. Diabetik polinevropatiya

G63.3. Boshqa endokrin kasalliklar va moddalar almashinuvining buzilishlarida polinevropatiyalar

G63.5.Biriktiruvchi to‘qimaning sistem zararlanishlarida polinevropatiyalar

G63.6. Boshqa suyak-muskul zararlanishlarida polinevropatiyalar

G63.8. Boshqa kasalliklarda polinevropatiyalar

G64. Periferik nerv sistemasining boshqa zararlanishlari

    Izoh. Tasnif tsistsartirib keltirilgan.

KXT-10 dan foydalangan holda PNS kasalliklarining yangi klinik tasniflari yaratilgan yoki avvalgi tasniflar qayta ko‘rib chiqilgan. Ularga asoslanib PNS kasalliklari nomlanishiga o‘zgartirishlar kiritilgan. Avvallari yallig‘lanish jarayoni ustunlik qilgan PNS kasalliklari atamasi "-it" bilan tugallangan, masalan nevrit, radikulit, pleksit yoki polinevrit. Periferik nervlar biror-bir kasalliklar (diabet, uremiya, intoksikatsiya) sababli zararlansa, ularning nomlanishi "-patiya" bilan tugallangan. Masalan, nevropatiya, radikulopatiya, pleksopatiya yoki poli­nevropatiya.

Hozirda PNS kasalliklari atamasida yallig‘lanishni belgilovchi "it" suffiksi deyarli ishlatilmaydi. Uning o‘rniga "-patiya" suffiksi qo‘llanilmoqda. Yunonchadan "pathos''" – funktsiya buzilishi degan ma’noni anglatadi. PNS kasalliklari bakterial yoki virusli infektsiyalar sababli rivojlangan bo‘lsa ham hozirda kasallik atamasi "-patiya" suffiksi bilan tugallanadi. Masalan, «yuz nervi nevriti», endilikda «yuz nervi nevropatiyasi» deb ataladi va h.k. Giyen-Barre sindromi avval "O‘tkir poliradikulonevrit" deb yuritilgan bo‘lsa, hozirda "O‘tkir poliradikulonevrpatiya" deb ataladi. Albatta, bunga "demielinizatsiya" so‘zi ham qo‘shilgan. PNS kasalliklarining bunday atalishi endi nafaqat kasallik etiologiyasi, balki uning patogenezini ham belgilab beradi. Chunki har qanday in­fektsiya PNS kasalliklari rivojlanishida dastavval turtki vazifasini bajaradi, xolos. PNS kasalliklari patogenezini esa bir qator patologik jarayonlar, ya’ni intoksikatsiya, ishemiya, gipoksiya, dismetabolizm, demielinizatsiya va sinaptik buzilishlar belgilab beradi. Shu bois, "-it" suffiksi bilan tugallanadigan PNS kasalliklari "-patiya" suffiksi bilan tugallanadigan bo‘ldi.

PNS zararlanishi bilan namoyon bo‘luvchi patologik holatlar va kasalliklarning qanday nomlanishini keltirib o‘tamiz.

• Mononevropatiya – bitta nerv zararlanishi.
• Polinevropatiya – bir qancha nervlar zararlanishi.
• Radikulopatiya – orqa miya ildizchasi zararlanishi.
• Pleksopatiya – nerv chigallari zararlanishi.
• Poliradikulonevropatiya – orqa miya ildizchalari va bir qancha nervlar zararlanishi.
• Aksonopatiya – nerv tolasi o‘q tsilindri zararlanishi.
• Mielinopatiya – mielin parda zararlanishi (emirilishi).
• Neyronopatiya – neyron tanasi zararlanishi.
• Pleksalgiya – nerv chigallari innervatsiya qiladigan sohadagi og‘riqlar.
• Nevralgiya – nerv tolasi va uning shoxchalari bo‘ylab tarqaluvchi og‘riqlar.
• Mialgiya – muskullarda kuzatiladigan og‘riqlar.
• Tservikalgiya – bo‘yin sohasidagi og‘riqlar.
• Tservikobraxialgiya – elkaga tarqaluvchi bo‘yindagi og‘riqlar.
• Kraniotservikalgiya – boshning ensa qismi va bo‘yin sohasidagi og‘riqlar.
• Torakalgiya – ko‘krak sohasida kuzatiladigan og‘riqlar.
• Radikulalgiya – spinal ildizchalar innervatsiya qiladigan sohadagi og‘riqlar.
• Dorsalgiya (lot. dorsum – ortsa) – tananing orqa qismida kuzati-luvchi og‘riqlar.
• Lyumbago yoki lyumbalgiya – bel sohasidagi og‘riqlar.
• Lyumboishialgiya – bel va quymich nervi sohasidagi og‘riqlar.
• Sakralgiya – dumg‘aza sohasidagi og‘riqlar.
• Koktsigodiniya – dum sohasidagi og‘riqlar.