MUSKULLAR XOLSIZLIGI SINDROMI

Nevrologiya amaliyotida juda ko‘p kasalliklar muskullar xolsizligi bilan namoyon bo‘ladi. Muskullar kuchining pasayishi va faol harakatning sustlashuvi kuzatiladigan turli xil patologik holatlarga umumlashtirib muskullar xolsizligi sindromi deb aytiladi. Bu sindromning engil, o‘rtacha va og‘ir turlari farqlanadi. Rivojlanish tezligiga qarab o‘tkir, nimo‘tkir va sekin rivojlanuvchi turlari ajratiladi. Ma’lumki, nevrologiya amaliyotida falajlik atamasi keng qo‘llaniladi. Muskullar kuchining pasayishiga falajlik deb aytiladi. Falajlik bor-yo‘qligini aniqlash uchun barcha skelet muskullarida muskullar kuchi tekshiriladi. Muskullar kuchi passiv harakatlarni tekshirish paytida aniqlanadi. Buning uchun tekshiriluvchi muskullar vrach tomonidan bukib-yoziladi. Bemor esa bu harakatlarga qarshilik ko‘rsatadi. Masalan, vrach ikki boshli muskul kuchini tekshirayotganda tirsakda bukilgan qo‘lni yozmoqchi bo‘lsa, bunga bemor qarshilik ko‘rsatadi. Agar vrach qarshilikni enga olmasa, muskul kuchi 5 ball deb baholanadi. To‘la falajlik (plegiya) 0 ball qilib belgilanadi. To‘la falajlikda aktiv harakatlar umuman bo‘lmaydi, ya’ni plegiya rivojlangan bo‘ladi. Muskullar kuchi 4 ball bo‘lsa – engil falajlik (engil parez), 3 ball bo‘lsa – o‘rtacha falajlik (o‘rtacha parez), 1-2 ball bo‘lsa – og‘ir falajlik (og‘ir parez) deb aytiladi.

Nerv sistemasining turli sohalari zararlanishlari bilan bog‘liq falajliklar ko‘p uchraydi. Ularning ba’zilari bilan tanishib chiqamiz.

Nerv sistemasi kasalliklarida muskullar xolsizligi sindromi  

Haqiqiy falajliklar markaziy va periferik nerv sistemasining harakat yo‘llari (piramidal yo‘llar) zararlanganda rivojlanadi (2.16-jadval).

2.16-jadval

Markaziy va periferik falajlikning asosiy belgilari

2.17-jadval

Falajlik turlari

Lokalizatsiyasiga qarab tserebral, spinal va periferik tipdagi falajliklar farqlanadi. Tserebral tipdagi falajliklar bosh miyaning harakat markazlari va o‘tkazuvchi yo‘llari zararlanganda kuzatilsa, spinal tipdagi falajliklar – orqa miya zararlanganda ro‘y beradi. Periferik tipdagi falajliklar esa PNS tuzilmalari zararlanganda kuzatiladi. Ular haqida batafsil to‘xtalib o‘tamiz.

Markaziy tipdagi falajliklar bosh miya katta yarim sharlarining oldingi markaziy pushtasi, ichki kapsula, miya ustuni, orqa miyaning yon ustuni zararlanganda kuzatiladi. Markaziy falajlikda pay reflekslari va muskullar tonusi oshadi, atrofiya kuzatilmaydi, patologik reflekslar (Babinskiy) paydo bo‘ladi. Markaziy tipdagi falajliklarga miya insultlarida kuzatiladigan gemiparezlarni misol qilib ko‘rsatish mumkin. Gemiparez kuzatilgan tomonda qo‘l-oyoqlarda harakatlar chegaralanadi, reflekslar oshadi, patologik reflekslar paydo bo‘ladi, biroq muskullar atrofiyasi kuzatilmaydi. Demak, reflekslar va muskullar tonusi oshishi bilan namoyon bo‘luvchi falajliklarda vrach deyarli har doim bosh miya kasalliklarini izlashi lozim.

Markaziy falajliklar orqa miya kasalliklarida ham rivojlanadi. Chunki orqa miyaning yon va oldingi ustunlaridan markaziy harakat yo‘llari (piramidal yo‘llar) o‘tadi. Bosh miya zararlanishlari bilan bog‘liq markaziy falajliklar, ko‘pincha gemiparez va monoparez tipida namoyon bo‘lsa, orqa miya zararlanishi bilan bog‘liq markaziy falajliklar deyarli har doim paraparez va tetraparez tipida namoyon bo‘ladi. Orqa miyaning bo‘yin qismi zararlanganda markaziy tetraparez rivojlanadi: ikkala tomonda ham qo‘l-oyoqlar falajlanadi, ularda reflekslar va muskullar tonusi oshib ketadi, patologik reflekslar paydo bo‘ladi. Orqa miyaning ko‘krak segmentlari zararlansa ikkala oyoqda markaziy paraparez rivojlanadi, ularda muskullar tonusi va reflekslar oshadi, patologik reflekslar aniqlanadi, siydik va najas tutilishi kuzatiladi. Markaziy tipdagi monoparezlar bosh miya zararlanishlari uchun juda xos bo‘lsa, orqa miya zararlanishlari uchun umuman xos emas. Orqa miya zararlanishlarida eng ko‘p uchraydigan falajliklar – bu paraparezdir. Bosh miya zararlanishlarida hech qachon oyoq-qo‘llarda periferik tipdagi falajliklar kuzatilmaydi. Oyoq-qo‘llarda kuzatiladigan periferik tipdagi falajliklar faqat orqa miya va undan boshlanuvchi periferik nerv tolalari zararlanishlarida uchraydi.

Periferik tipdagi falajliklar orqa miyaning oldingi shoxchasi, oldingi spinal ildizcha, spinal nervlar, nerv chigallari va periferik nervlar zararlanganda rivojlanadi. Periferik tipdagi falajliklar har doim muskullar atrofiyasi bilan namoyon bo‘ladi. Shuning uchun ham periferik falajlik atrofik falajlik deb ataladi. Periferik falajlikda muskullar atrofiyasi bilan birgalikda muskullar tonusi va pay reflekslari ham pasayadi. Og‘ir holatlarda muskullar tonusi butunlay yo‘qoladi (atoniya) va pay reflekslari to‘la so‘nadi (arefleksiya). Poliomielit periferik falajlikning yaqqol namoyondasidir. Poliomielit uchun monoplegiya tipidagi periferik falajlik xos. Shuningdek, YoASK, siringomieliya va intramedullyar o‘smalarda atrofik falajliklar ko‘p kuzatiladi. Orqa miya kasalliklarida markaziy va periferik tipdagi falajliklar birgalikda namoyon bo‘lishi mumkin. Masalan, YoASK va spinal o‘smalarda shu holat ko‘p kuzatiladi.

Periferik tipdagi falajliklar nerv chigallari zararlanganda ham kuzatiladi. Elka chigali zararlanishi (pleksopatiya) bunga yaqqol misol bo‘ladi. Elka chigali pleksopatiyasida qo‘lda periferik falajlik va kuchli og‘riqlar paydo bo‘ladi. Odatda, qo‘ldagi kuchli og‘riqlar falajliklardan ancha ilgari aniqlanadi. Umuman olganda, periferik falajliklarning og‘riqlar bilan namoyon bo‘lishi spinal chigallar va periferik nervlar zararlanishi uchun juda xos. Chunki, spinal chigallar va periferik nervlar tarkibida sezgi tolalari ham o‘tadi. Tserebral tipdagi falajliklar uchun og‘riqlar xos emas yoki umuman kuzatilmaydi. Miya insulti sababli rivojlangan monoparez va gemiparezlarni bunga misol qilib ko‘rsatish mumkin. Og‘riq va sezgi buzilishlari bilan namoyon bo‘luvchi har qanday falajliklarda sezgi markazlari va yo‘llarini tekshirib ko‘rish kerak.

Miopatiyalar. Muskullar holsizligi bilan namoyon bo‘luvchi sindromlar ichida miopatiyalar, ya’ni muskullarning zo‘rayib boruvchi distrofiyalari alohida o‘rin tutadi. Bu kasalliklarda muskullar xolsizligi zimdan rivojlanadi. Miopatiyalarning deyarli 90 % i bolalik va o‘smirlik davrida boshlanadi. Ota-ona bolasining tez charchab qolayotganligi, yurganda charchab orqada qolib ketayotganligi, zinapoyadan ko‘tarilishi qiyinlashib borayotganligi, yotgan joyidan qiynalib turayotganligi va og‘irroq narsalarni ko‘tara olmayotganligiga e’tibor qaratadi. Miopatiyalarda patologik jarayon muskullarning o‘zida joylashadi. Barcha miopatiyalar zo‘rayib boruvchi xususiyatga ega bo‘lganligi bois, bu kasallik muskullarning zo‘rayib boruvchi distrofiyasi deb ham ataladi.

Muskullar holsizligi muskullar ozishidan (atrofiyasidan) bir necha oylar ilgari boshlanadi. Shuning uchun miopatiyalarda erta tashxis qo‘yish birmuncha qiyin. Biroq, bemorni echintirib uning muskul kuchlari tekshirib ko‘rilsa, yotgan holatdan tik holatga o‘tish so‘ralsa, unda muskullar xolsizligi rivojlanayotganligini erta ilg‘ab olish mumkin. Miopatiyalarda muskullar xolsizligi har doim simmetrik tarzda boshlanadi, pay reflekslari erta so‘nadi. Aksariyat, miopatiyalar oyoq muskullari xolsizligi bilan boshlanadi va keyinchalik qo‘llarga tarqaladi. Tos va son muskullari ozayotgan bolada boldir muskullari yo‘g‘on bo‘lib ko‘rinadi. Psevdogipertrofiya deb ataluvchi bu holat, muskul tolalari orasidagi biriktiruvchi to‘qimaning yo‘g‘onlashuvi  bilan bog‘liq. Oylar, yillar o‘tgan sayin muskullar xolsizligi kuchaya boradi va muskullar ozib to‘la falajlik rivojlanadi. Bemor bir necha yillardan so‘ng “to‘shakka mixlanib” qoladi. Miopatiyalar nasliy kasallik bo‘lganligi bois, bemorning oila a’zolari ham tekshiruvlardan o‘tkazilishi, ya’ni geneologik daraxt tuzib chiqilishi kerak.

Miasteniya. “Miasteniya” – muskullar kuchsizligi, toliqishi degan ma’noni anglatadi. Bu kasallikda muskullar xolsizligi sindromi turlicha namoyon bo‘ladi. Miasteniyaning okulyar turida ko‘z atrofi muskullari xolsizligi kuzatiladi. Ertalab ochiq turgan ikkala ko‘zning peshinga borib (ba’zan undan ham oldin) yumilib borishi miasteniya uchun juda xos. Bemorning yuqori qovoqlari og‘irlashib tushib boraveradi. Bu holat xuddi qattiq uyqusi kelgan bemorning ko‘zlari yumilib ketayotgan holatni eslatadi. Bu holatni yarimptoz deb aytishadi. Bemor uxlab turgandan keyin yuqori qovoqlar yana ochiladi, peshinga borib ko‘zlar yana yumila boshlaydi. Bemorda miasteniya rivojlanayotganiga amin bo‘lish uchun 1 ml prozerin mushak ichiga qilinadi va 20 daqiqa kutiladi. Bu vaqt o‘tgach bemorning ko‘zlari ochiladi. Bu sinama miasteniya tashxisini aniqlashda qo‘llaniladigan oson usullardan biri. Boshqa bir sinama: bemordan ko‘zingizni bir necha marotaba chirt yumib-ochish deb so‘raladi. Ko‘zlarni yumib-ochgan sayin qovoqlar charchab boraveradi.

Miasteniyaning bulbar turida ovoz va yutish uchun javob beruvchi muskullar xolsizlanadi. Bunday bemor manqalanib gapiradi, yutinishga qiynaladi, ovqat chaynayotganda og‘zi charchab qoladi va ovqatni sekin chaynaydi. Shuning uchun ham bunday bemorlar go‘shtli ovqatlardan o‘zini tiyishadi. Bu holat ayniqsa mimik va chaynov muskullari zararlanganda yaqqol ko‘zga tashlanadi. Kasallik rivojlangan sayin bulbar sindrom belgilari rivojlana boradi va bemorning ovozi so‘nib qoladi.

Miasteniyaning tarqalgan turida muskullar xolsizligi oyoq-qo‘llarning barcha muskullarida kuzatiladi. Ertalab o‘zini sog‘lom sezgan bemorda peshinga borib muskullar xolsizligi kuchaya boradi. Agar diafragma harakatini ta’minlab beruvchi muskullarda xolsizlik rivojlansa, nafas olish harakatlari sustlashadi va bemor qiynalib nafas ola boshlaydi. Miasteniya uchun muskullar atrofiyasi xos emas. Bu esa uni spinal va periferik tipdagi atrofik falajliklardan farqlovchi asosiy belgidir.

Mioplegiya. Mioplegiyalarning ham asosiy simptomlaridan biri – bu muskullar holsizligi sindromi. Mioplegiya – muskullar falajligi, degan ma’noni anglatadi. Mioplegiya rivojlanishi kaliy almashinuvining buzilishi bilan bog‘liq. Organizmda kaliy yo‘qolishiga sabab bo‘luvchi surunkali kechuvchi diareyalar, ketma-ket qusishlar, har doim yoki katta dozalarda diuretiklar qabul qilish, giperaldosteronizm, tireotoksikoz, buyrak va buyrak usti bezining surunkali etishmovchiligi, uzoq davom etuvchi komalar, sun’iy ovqatlantirish, kaxeksiya, volemik eritmalarni nazoratsiz quyish, ekzogen va endogen intoksikatsiyalar mioplegik sindrom rivojlanishining asosiy sabablaridir. Bunday holatlarda ikkilamchi, ya’ni simptomatik mioplegiyalar haqida so‘z boradi. Biroq, nasliy paroksizmal mioplegiyalar ham mavjud bo‘lib, ularning 3 ta turi, ya’ni gipokaliemik, giperkaliemik va normokaliemik turlari farqlanadi. Barcha mioplegiyalar paroksizmal tarzda o‘tkir rivojlanadi va tez o‘tib ketadi. Shuning uchun ham mioplegiyalar nomida “paroksizmal” atamasi aks etgan.

Barcha paroksizmal mioplegiyalar xos bo‘lgan belgilar

• Skelet muskullarda to‘satdan holsizlik, ya’ni falajlik paydo bo‘ladi.
• Falajliklar, odatda, barcha muskullarni qamrab oladi.
• Falajlangan muskullarda kuchli gipotoniya yoki atoniya aniqlanadi, pay reflekslari yo‘qoladi.
• Falajliklar bir necha daqiqadan bir necha soatgacha ushlanib turadi va keyin o‘tib ketadi.
• Yuz muskullari va nafas olishda ishtirok etuvchi muskullarda falajliklar deyarli kuzatilmaydi.
• Mioplegiya xuruji paytida EMG da muskullarning elektr qo‘zg‘aluvchanligi so‘nadi.
• Yurak ritmi buziladi.

Miotoniyalar. Miotoniyalar o‘ziga xos muskullar xolsizligi sindromi bilan namoyon bo‘ladi. Qisqargan muskullarni bo‘shashtirishning sustlashuviga miotoniya deb aytiladi. Masalan, bemorga «qo‘lingizni musht qiling» deb topshiriq berilsa, u hech qiynalmay qo‘lini musht qiladi. Undan “endi mushtingizni oching” deb so‘ralsa, u mushtini juda qiynalib ochadi, ya’ni qisqargan muskulning bo‘shashi juda qiyin kechadi. Ushbu holat miotoniya deb aytiladi. Biroq bemordan bu harakatlarni qayta-qayta bajarish so‘ralsa, muskullarning qisqarib-bo‘shashishi engillasha boradi. Miotonik reaktsiyalarga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Masalan, muskulga nevrologik bolg‘acha bilan urgan joyda chuqurcha paydo bo‘ladi, ya’ni o‘sha joydagi muskul qisqaradi. Biroq ushbu qisqargan muskulning bo‘shashib yana joyiga qaytishi juda sekin kechadi. Demak, miotoniyada muskullarning mexanik qo‘zg‘aluvchanligi oshadi. Sog‘lom odamda qisqargan muskul tez bo‘shashadi. Agar bolg‘acha bilan tenarga urilsa, bosh barmoq bukiladi va yana o‘z joyiga qaytadi. Miotonik reaktsiyalarni tananing barcha skelet muskullarida chaqirish mumkin. Muskullarning diffuz gipertrofiyasi sababli bemorning tana tuzilish atletik tipda bo‘ladi, biroq muskullar kuchi pasayadi.

Miotonik reaktsiyalar, ya’ni muskullar spazmi, odatda 10-30 soniya, kam hollarda 60 soniyagacha davom etadi. Miotonik reaktsiyalar sovuqda kuchayadi, issiqda pasayadi. Shuningdek, bir xil, ya’ni stereotip harakatlar ketma-ket takrorlansa ham miotonik spazmlar sustlashadi va harakat ravonlashadi. Biroq biroz dam olgandan keyin bemorga yana harakatlarni takrorlash so‘ralsa, davomli muskullar spazmi yana paydo bo‘ladi. Demak, miotonik reaktsiyalar ixtiyoriy harakatlar boshida kuzatiladi.

Miotonik reaktsiyalarni nafaqat tana muskullari, balki til va ko‘zni yumib-ochuvchi muskullarda ham kuzatish mumkin. Agar bemorning tiliga nevrologik bolg‘acha bilan urilsa, o‘sha joyda chuqurcha paydo bo‘ladi va u bir necha soniyagacha saqlanib turadi. Agar bemorga ko‘zlarini chirt yumib turib, keyin ularni ochish buyurilsa, u ko‘zlarini qiynalib ochadi. Demak, miotonik reaktsiyalar ko‘z muskullarida ham uchraydi. Muskullar spazmi chaynov muskullarida ham kuzatiladi. Bu esa bemorning ovqat chaynashi va ravon gapirishiga xalaqit beradi. Pay reflekslarini tekshirib turib ham miotonik reaktsiyalarni chaqirish mumkin. Bunga miotonik refleks deb nom berilgan. Agar bemor ikkala tizzasi bilan kursiga chiqib tursa va shu holatda axill refleks tekshirilsa, qisqargan boldir muskullari juda sekin bo‘shay boshlaydi. Tizza refleksini chaqirganda sonning qisqargan muskullari juda sekin bo‘shashadi.

Miotonik reaktsiyalarni EMG tekshiruvlari yordamida aniqlab olish mumkin: muskulni ixtiyoriy qisqartirganda bir necha soniya mobaynida past amplitudali yuqori chastotali (100-150 Gts) to‘lqinlar paydo bo‘ladi va keyin pasaya boshlaydi. EMGda miotonik reaktsiya juda qisqa vaqt, ya’ni 500 ms davom etadi.

Miotonik reaktsiyalar polimiozitlar, muskullarning zo‘rayib boruvchi distrofiyalari, metabolik miopatiyalar, (ayniqsa, glikogenozlar) va gipotireozda ham kuzatiladi. Miotonik reaktsiyalar sog‘lom odamlarda ham kuzatilib turadi. Masalan, qo‘limizni sovuq suvga yuvganda qo‘l panjalarimizni bukib-ochishda qiynalishimiz yoki sovuq suv oqadigan soylarda cho‘milganda oyoq muskullarining qotib qolishini bunga misol qilib ko‘rsatish mumkin. Nasliy xususiyatga ega miotoniyalarning yaqqol namoyondalari – bular Kurshmann-Batten-Shteynert distrofik miotoniyasi, Tomsen tug‘ma miotoniyasi va Bekker miotoniyasi. Biz bu erda muskullar xolsizligi sindromini yuzaga keltiruvchi asosiy nevrologik sindromlar va kasalliklar haqida to‘xtalib o‘tdik. Ular UAV amaliyotida muhim axamiyatga ega.

Somatik kasalliklarda muskullar xolsizligi sindromi

Muskullar xolsizligi sindromi somatik kasalliklarda ham uchraydi. Ma’lumki, juda ko‘p kasalliklarda umumiy xolsizlik iborasi qo‘llaniladi. “Umumiy xolsizlik” deb ataluvchi sindromning asosiy negizini muskullar holsizligi tashkil qiladi. Somatik kasalliklar sababli rivojlangan muskullar xolsizligi deyarli falajlik darajasigacha etmaydi va reflekslar o‘zgarmaydi.

Endokrinopatiyalar ichida gipotireoz, gipertireoz, gipopartireoz, gipoglikemiya, giperglikemiyalarni alohida ko‘rsatib o‘tish lozim. Gipotireozda muskullar xolsizligi uyquchanlik, teri qoplamlarining qurib qolishi va oqimtir tusda bo‘lishi, bradikardiya, axill refleksi chaqirilishi davrining cho‘zilishi, qabziyat, parishonxotirlik bilan namoyon bo‘ladi. Gipotireoz organizmda yod miqdorining kamayib ketishi sababli rivojlanadi. Bu kasallikda qonda TTG miqdori oshadi, T4 miqdori kamayadi. Uning profilaktikasi va davosi uchun tarqibida yod saqlovchi dorilar buyuriladi.

Gipertireoz qalqonsimon bez funktsiyasining oshib ketishi bilan kechadigan sindrom bo‘lib, uning asosiy belgilaridan biri – muskullar xolsizligidir. Gipertireoz uchun umumiy ozish juda xos. Bir necha oy ichida bemor 20-30 kg vazn yo‘qotadi. Bunday bemorlar tez charchab, xalloslab qoladi. Shuningdek proksimal muskullar xolsizligi, taxikardiya, simmetrik tremor, o‘ta jaldorlik, ko‘p terlash, issiqqa chidamsizlik va diareya ham kuzatiladi.

Gipopartireoz organizmda paratgormon etishmovchiligi sababli yuzaga keladigan sindrom bo‘lib, qonda kaltsiy miqdorining kamayishi bilan kechadi. Buning natijasida muskullar xolsizligi, tetaniya, turli xil spazmlar, og‘riqlar, tutqanoq xurujlari, psixonevrologik buzilishlar vujudga keladi. Ma’lumki, organizmda kaltsiy etishmovchiligi tetanik spazmlar, tutqanoq xurujlari, kognitiv va nevrotik buzilishlarni yuzaga keltiradi. MRT da intrakranial bo‘shliqlar va bazal gangliyalarga kaltsifikatlar to‘planadi. Bunday paytlarda xoreya va atetoz kabi giperkinezlar ham paydo bo‘lishi mumkin. Kaltsiy etishmasligi sababli yuzaga kelgan tutqanoq xurujlari antiepileptik dorilar yordamida o‘tib ketavermaydi. Organizmdagi kaltsiy miqdorini normal holatga keltirsa, tutqanoq xurujlari barham topadi. Gipoparatireozda Xvostek va Trusso simptomlari aniqlanadi.

Giperparatireoz – organizmda giperkaltsiemiya holatini yuzaga keltiruvchi sindromdir. Unda muskullar xolsizligi, mialgiyalar va muskullar distrofiyasi aniqlanadi. Bu belgilar, asosan, proksimal muskullarda namoyon bo‘ladi. Psixonevrologik buzilishlar ham kuzatiladi.

Gipoglikemiya va giperglikemiya. Qandli diabetda (QD) kuzatiladigan gipo- va giperglikemiya holatlari ham muskullar xolsizligi bilan namoyon bo‘ladi. Bu holatlar o‘tkir rivojlanganligi uchun muskullar xolsizligi ham tez rivojlanadi. Ammo QD da umumiy xolsizlik, tez charchab qolish, chanqash, teri rangi quruqligi kabi simptomlar derli har doim kuzatiladi. Polinevropatiya bilan namoyon bo‘luvchi qandli diabetda muskullar xolsizligi ko‘p uchraydi. Bunday bemorlarda “qo‘lqop va paypoq” tipidagi sezgi buzilishlari va distal muskullar xolsizligi ko‘p aniqlanadi.

Paraneoplastik sindrom. Ichki a’zolarning havfli o‘smalarida rivojlanadigan paraneoplastik sindromning asosiy belgilaridan biri – bu muskullar xolsizligi sindromidir. Paraneoplastik polinevropatiyada periferik motoneyronlarda ikkilamchi degenerativ o‘zgarishlar (aksonopatiya, demielinizatsiya) rivojlanadi. Xavfli o‘smalar boshqa a’zolarga metastaz bera boshlasa, paraneoplastik polinevropatiyalar bir necha oy ichida shakllanadi.

Klinik simptomlari polinevritik tipda sezgi buzilishlari, muskullar atrofiyasi va pay reflekslari pasayishidan iborat. Proprioretseptiv sezgi yo‘llari zararlansa, sensitiv ataksiya vujudga keladi. Bu o‘zgarishlar umumiy kaxeksiya fonida rivojlanadi, distal muskullarda boshlangan atrofiyalar proksimal muskullarga ham tarqaladi. Aksariyat hollarda atrofik jarayon barcha skelet muskullarida parallel tarzda rivojlanadi va periferik (atrofik) tetraparez shakllanadi. Barcha pay reflekslari so‘nadi. Ba’zida muskullardagi atrofiyalar pay reflekslari pasaymasdan namoyon bo‘ladi. Bunday holatlar paraneoplastik amiotrofiyalar deb yuritiladi.

Psixogen omillar. Muskullarning umumiy va lokal holsizligi, hatto falajliklari kuchli psixomeotsional zo‘riqishlardan so‘ng ham rivojlanadi. Ushbu holatning psixogen xususiyatga ega ekanligi organik nevrologik buzilishlar va somatik kasalliklarni inkor qilib aniqlanadi.

Boshqa kasalliklar. Polimiozit, sistem qizil bo‘richa, sarkoidoz, sil, Addison kasalligi, buyrak va buyrakusti bezi kasalliklari va diareya bilan namoyon bo‘luvchi yuqumli kasalliklarda ham muskullarning umumiy holsizligi ko‘p kuzatiladi. Tashxis qo‘yishda somatik simptomlar va laborator ko‘rsatkichlarga e’tibor qaratiladi.